ЛІТЧАСОПІСЫ
ЭДУАРД АКУЛІН: "ВЕРАСЕНЬ" – СТАРТАВАЯ ПЛЯЦОЎКА ДЛЯ МАЛАДЫХ"
Калісьці Рыгор Барадулін напісаў верш, які пачынаўся радком: "У верасьня свой асаблівы пах". Па-свойму "пахне" і часопіс "Верасень", другі нумар якога нядаўна прыйшоў да чытача. І паліграфіяй, і зьместам новае выданьне – адметнае. Міхась Скобла сустрэўся з галоўным рэдактарам "Верасьня" Эдуардам Акуліным.
Міхась Скобла: "Эдуард, мяркуючы па тым, што ў другім нумары "Верасьня" прадстаўленыя творы ажно 12 маладых літаратараў (8 паэтаў і 4 празаікі), часопіс фармуе сабе імідж гэткага гадавальніка маладых талентаў. Ці "Верасень" – часопіс для ўсіх?"
Эдуард Акулін: "Часопіс “Верасень” ствараўся як стартавая пляцоўка для маладых літаратараў. Таму і ў першым, і ў другім нумарах творчая прысутнасьць маладых – прыярытэтная. Наогул, у двух нумарах часопіса мы надрукавалі творы трыццаці маладых паэтаў, празаікаў і крытыкаў. І гэта лічба сьведчыць сама за сябе. Сапраўды, “Верасень” можна назваць літаратурным гадавальнікам маладых талентаў. Прытым, сярод іх як добра вядомыя чытачу імёны Віталя Рыжкова, Насты Кудасавай, Ігара Канановіча, Валерыі Куставай, так і абсалютна новыя: Настасься Кухарэнка, Аліна Кузьміч, Алесь Плотка… Радуе і тое, што ў другім нумары значна пашырылася аўтарская геаграфія. Калі першы нумар прадстаўлялі пераважна сталічныя літаратары, то ў другім побач з менчукамі друкуюцца маладыя творцы з Гомеля, Берасьця, Горадні, Кіева і Познані".
Скобла: "А ці ахвотна ідуць на супрацоўніцтва зь "Верасьнем" старэйшыя пісьменьнікі?"
Скобла: "Якія творы і імёны, на твой погляд, – галоўны здабытак другога нумару?"
Акулін: "Насамрэч, ніводнага выпадковага аўтара ў другім нумары “Верасьня” няма. Атрымаць творчую прапіску на старонках часопіса з пэрыядычнасьцю выхаду два разы на год даволі цяжка, але пачэсна. І ўсё ж, калі параўноўваць другі нумар зь літаратурным домам, то падмурак ягоны, на маю думку, складаюць апавяданьні Ніла Гілевіча і Тані Малярчук. Паэтычны ганак – вершаваныя нізкі Аліны Кузьміч і Алеся Емяльянава. Зруб трымаецца на па-майсэрску абгабляваных і падагнаных вершах Васіля Зуёнка і Уладзімера Някляева. Падлога – са звонкіх масьніцаў паэтычных радкоў Валерыі Куставай, Паўла Баяркі, Насты Грышчук… Вокны – шчырыя, адкрытыя гутаркі з маладымі творцамі Аксанай Данільчык і Алесяй Сівохінай. Столь – вершы з “архіўнай сховані” Ларысы Геніюш. Ну, а дах – паэтычныя пародыі Анатоля Сыса".
Скобла: "Як "Верасень" прыходзіць да чытача? Ці ёсьць ужо падпіска на часопіс?"
Акулін: "Сталічныя жыхары пазнаёміцца з “Верасьнем” могуць на сядзібе ТБМ, у "Акадэмічнай кнізе", у "Кніжным салёне" на вуліцы Калініна. Да астатніх чытачоў часопіс трапляе падчас літаратурных сустрэчаў, у тым ліку тых, якія адбываюцца ў межах культурніцкай акцыі “Будзьма беларусамі!”. Дарэчы, першая прэзэнтацыя №2 адбудзецца 30 жніўня а 18-ай гадзіне на сядзібе ТБМ. Так што запрашаю ўсіх жадаючых. А наогул, у пэрспэктыве “Верасень” плянуецца распаўсюджваць праз падпіску. Але для таго, каб трапіць у падпісны каталёг, трэба заваяваць творчы аўтарытэт у чытачоў, згуртаваць аўтарскі і рэдакцыйны калектыў. Для будучых аўтараў падаю наш электронны адрас: verasenchas@gmail.com".
Скобла: "У "Верасьня" прывабны дызайн, часопіс прыемна ўзяць у рукі. Хто адказны за яго мастацкае аблічча?"
Скобла: "Пытаньне "з аглядкай". Леанід Галубовіч у мінулым выпуску "Дому літаратара" схарактарызаваў сёньняшнюю сытуацыю як "духоўны смог над краінай". Маўляў – не прадыхнуць. А табе ці лёгка дыхаецца?"
Акулін: "Жыць у духоўным смогу, безумоўна, цяжка, але цалкам магчыма. Мы, беларусы, – народ цярплівы. Настолькі цярплівы, што і па сёньня з упартай зацятасьцю чакаем абяцанага Багдановічам “залацістага, яснага дня”. А трэба не чакаць, а набліжаць гэты дзень. І чынам, і словам. Каб не задыхнуцца, каб ня ўмёрці, каб людзьмі звацца…"
АЎТАР І ТВОР
ПАВАЛ КАСЬЦЮКЕВІЧ: “АЎТОГРАФ ВОНЭГУТА Ў МЯНЕ ДОМА Ў РАМЦЫ ВІСІЦЬ”
У выдавецкай сэрыі “Бібліятэка Бацькаўшчыны” выйшла кніга знанага амэрыканскага пісьменьніка Курта Вонэгута “Бойня №5” у перакладзе на беларускую мову Паўла Касьцюкевіча. Спадар Касьцюкевіч ужо добра вядомы беларускаму чытачу дзьвюма кнігамі перакладаў зь іўрыту сучасных ізраільскіх літаратараў і зборнікам уласнай прозы “Душпастырскія спатканьні для дачнікаў”. Сёньня – ён госьць нашай менскай студыі.
Валянціна Аксак: “Спадар Павал, чым вас прывабіў раман Курта Вонэгута “Бойня №5?”
Аксак: “У першым разьдзеле раману аўтар піша, што калі ён зьбіраў успаміны сьведкаў бамбаваньня авіяцыяй саюзьнікаў Дрэздэну ( гэтыя падзеі леглі ў аснову “Бойні №5”), то жонка аднаго ягонага былога баявога сябра люта яго ўзьненавідзела за тое, што ён варушыць гэтую балючую тэму…”
Касьцюкевіч: “Тое, што напісаў Вонэгут, ня ўсім спадабалася. Ягоную кніжку нават забаранялі, наколькі гэта магчыма зрабіць у ЗША, у першыя два гады пасьля выданьня. Цяжка было перастрававаць усю праўду пра тую бойню і зразумець, што на вайне часам не бывае белага і чорнага з розных бакоў, а толькі чорнае з абодвух, з абодвух церпяць мірныя жыхары”.
Аксак: “Вы пераклалі гэтую кніжку, калі Курт Вонэгут быў яшчэ жывы. Ці зьвязваліся вы зь ім?”
Касьцюкевіч: “Канечне, зьвязваўся. Проста чыста нават паразмаўляць праз перапіску хацелася, хоць, наколькі я ведаў, Вонэгут ня вельмі сябраваў з інтэрнэтам. Але ўсё ж пару слоў я ад яго атрымаў. Ён напісаў мне аўтограф, які даслаў праз нью-ёркскага беларуса Лявона Юрэвіча. Менавіта спадар Юрэвіч стаўся пасярэднікам нашай дамовы з аўтарам наконт беларускага перакладу. А аўтограф Вонэгута цяпер у мяне дома ў рамцы вісіць”.
Аксак: “Што там напісана?”
Касьцюкевіч: “Пажаданьні посьпехаў і адрас. Я атрымаў гэты аўтограф за некалькі месяцаў да сьмерці аўтара”.
Аксак: “А як ён успрыняў тое, што дзесьці ў далёкай маленькай Беларусі хочуць перакласьці ягоны раман праз больш як сорак гадоў пасьля ягонага выхаду і пасьпяховага прачытаньня ў многіх краінах сьвету?”
Касьцюкевіч: “Узрадаваўся”.
Аксак: “Што-небудзь яшчэ з Курта Вонэгута вы зьбіраецеся перакладаць?”
Касьцюкевіч: “Не. Пакуль што хачу перакладаць нешта весялейшае. Цяпер у мяне на стале ляжыць “Аўтаспынам па Галяктыцы” Дугласа Адамса. Гэта таксама фантастыка, але трошкі іншая, чым у Вонэгута, больш прыгодніцкая. “Бойня №5” – гэта ўсё ж псэўдафантастыка. Хоць там і ёсьць прыхадні з космасу, але ўсё ж гэта твор з выхадам у экзыстэнцыю, а хочацца перакладаць цяпер штосьці лёгкае. “Аўтаспынам па Галяктыцы”, спадзяюся, будзе такой кніжкай і яна прыйдзецца да смаку беларускаму чытачу”.
Аксак: “А ці плянуецца прэзэнтацыя кніжкі “Бойня №5” і дзе й калі яна адбудзецца?”
Касьцюкевіч: “Плянуецца ў першых днях верасьня ў кнігарні "Галерэі Ў". Спадзяюся, на ёй выступяць і іншыя перакладчыкі і літаратары. Рэч у тым, што цяпер у Беларусі вельмі шмат хто перакладае з амэрыканскай літаратуры і мяркую, што беларускім перакладчыкам ёсьць што сказаць пра гэта”.
Аксак: “Ці будзеце вы запрашаць на гэтую прэзэнтацыю каго-небудзь з амэрыканскіх прадстаўніцтваў у Беларусі?”
Касьцюкевіч: “Убачаць абвестку і прыйдуць самі. Амэрыка вельмі цікавая краіна ў тым сэнсе, што яна – адзін з флягманаў свабоды на зямным шары, але яе літаратура вельмі рэзка крытыкуе дзяржаву, урад, ягоную палітыку. І гэта, напэўна, вельмі вабіць нашых перакладчыкаў. Тэма несвабоды чалавека ў грамадзтве, нават вольным, вельмі вабіць і саміх амэрыканскіх літаратараў. Яна праходзіць праз усю амэрыканскую літаратуру. Што Джон Стэйнбэк з “Гронкамі гневу”, што Курт Вонэгут, што Кен Кізі – там кожны апісвае сваю няволю, апісвае вельмі жыва, вельмі пераканаўча. Таму вельмі вабіць амэрыканская літаратура беларускіх перакладчыкаў”.
ПАВАЛ КАСЬЦЮКЕВІЧ. МОЙ ФРАНТАВЫ ТАВАРЫШ КУРТ ВОНЭГУТ
Пасьлямова ад перакладчыка
У дзяцінстве кожны вечар перад сном я марыў, як забіваю свайго найлепшага сябра. Во як. Зь цягам часу мае начныя ўявы запоўнілі аголеныя жанчыны, але ж ад васьмі да трынаццаці гадоў я, вечар пры вечары, мэтадычна і мэтаскіравана забіваў свайго найлепшага сябра Андрэя Кузьменку. Я забіваў яго стрэламі зь пісталету, нясьпешна ды канчаткова, з кіслым смакам шкадобы ў роце, які напоўніцу кампэнсаваўся слодыччу выкананага абавязку, якая расьцякалася недзе ў сярэдзіне жывата…
Трэцяя сусьветная падгрэбла да свайго лягічнага завяршэньня: мы іх сьцёрлі ў кіслы яблык. У маіх думках усё збольшага выглядала, як тое прапанаваў фільм «Тэрмінатар»: лазэры, блястэры, пакарабачаныя кібаргі і непераможаныя мы. Я ўжо пасьпеў добра паваяваць, і калі ўсе пераканаліся ў маёй адвазе, пасярэдзіне вайны мяне прызначылі быць контрвыведнікам. Мой жа найлепшы сябра пацёгся крывой дарожкай запраданца. Чаму дзеля гэтай нехлямяжай ролі я абраў менавіта яго? Па-першае, я быў пэўны, што толькі мой найлепшы сябра, які ўсё разумее і амаль ўсё ўмее, дасьць рады гэткай складанай ды пакручастай ролі. Па-другое, мая падсьвядомасьць неяк так зьветрыла, што гераічныя мары, зьдзяйсьненьня якіх прагнула ўсё маё нутро, вымагалі годнай ахвяры, а чалавек, уганараваны меншым паводле значнасьці тытулам, чым Найлепшы сябра», іх мог задаволіць наўрад.
Фінальная сцэна разгортвалася на лётнішчы эўрапейскага аэрапорту. У маёй галаве старэнькая сядзібка «Мінску-1» загрыміравалася пад штосьці васальна-малюпацкае, зласьліва-варожае: пад галяндзкае або заходненямецкае прадмесьце. Мой найлепшы сябра скраў стратэгічную мапу Гомельскай вобласьці і цяпер мерыўся пераможна адымчаць яе ў Нью-Ёрк. Перад вылетам ён да такой ступені разьняволіўся, што яшчэ ў салёне «Мэрсэдэсу» апрануў скураны плашч цэрэушнага афіцэра. Здраднік горшы за ворага, таму са словамі «Ты мне быў сябрам!» я смаляў Андрэю ў жывот і той ляцеў носам у хмызы (адкуль яны там на лётнішчы?). Мроячы гэта, я цалкам разумеў, што лепшага сябра ў мяне ня будзе давеку, аднак я без ваганьняў паўтараў забойства кожную наступную ноч. Мае мроі забіць найлепшага сябра былі крышталёва чыстымі, як гаўняшкі немаўляці. Я забіваў сябра гэтак часта, што адшліфаваў уяву да зьвінячай дасканаласьці: дастаткова было легчы і заплюшчыць вочы, як стужка майго фільму закручвалася самохаць і ва ўсіх ранейшых дэтальках пачынала наноў разыгрывацца ідэальна дапасаваная трагедыя. Я засынаў з усьмешкай на твары..
* * *
Аднак забойства не было апафэозам маіх фільмамараў. Да таго ж гэта быў цэлы сэрыял. Вось ён я, на амэрыканскай зямлі са сваёй баявой сяброўкай, відаць, прамацеркай ўсіх тых аголеных дзяўчатаў, якія потым, у падлеткаўстве, напакуюцца ў мае мроі: нам па 21 і мы, яшчэ нават не пасьпеўшы пераапрануцца ў цывільнае, у шараговай нью-ёрскай школе на бездакорнай ангельскай вучым амэрыканскую дзятву расейскай мове.
Дарэчы, у сваім школьніцтве я не сумняваўся, што самі мы вучым ангельскую якраз дзеля ваенных і да іх падобных мэтаў — інакш начорта ўсе гэтыя выдзыганьні з «Pass me your money please», «Саn I have your watch?», нашто нам словы, якія інакш ніколі не давядзецца прамаўляць, калі яны ня будуць гучаць у загадным рытме, якому, усё роўна як настаўніцкая ўказка, дапамагае калашнікавая руля?
Я лічыў, што выкладаць амэрыканятам расейскую мову ў першыя пасьля перамогі дні — звышважна. Дзеці ж ні ў чым не вінаватыя і прагнуць сапраўдных ведаў: праўдзівай матэматыкі, праўдзівай біялёгіі і такой самай хіміі. Праўда возьме сваё, нягледзячы на тое, што раней ім дзяўблі, што добрае — гэта дрэннае і — наадварот. Я думаў, што амэрыканскім дзецям трэба адно як сьлед усё патлумачыць, зрабіўшы гэта на самай правільнай мове сьвету — расейскай. Пасьля гэтай уявы мне таксама спалася соладка.
* * *
У 1960-1980-ыя гады ў СССР была такая завядзёнка: на сьвяты школьнікі дасылалі паштоўку зь віншавальнымі словамі якому-небудзь былому франтавіку зь іншай рэспублікі. Майму дзеду, які прайшоў Сталінград, такую паштоўку даслаў адзін школьнік з Уфы. Віншаваньне пачыналася словамі "Вітаю цябе, мой франтавы таварыш!". Дзеда гэты зварот моцна разьвесяліў, і гісторыю зь лістом башкірскага хлопчыка ён распавядаў потым шмат каму. Мяркуючы па частаце яе паўтарэньняў і па ягоным заўсёдным сьмеху, гэтая гісторыя апынулася сярод тых нямногіх ударных жартаў, якія цешаць і мацуюць чалавека праз усё жыцьцё, ды якіх за ўсё тое жыцьцё будзе штук 10-20, ня больш. У мяне самога назапашана колькі такіх хвацкіх показак, напрыклад, пра аднаклясьніка Юру Лібмана, які на загад фізрука прыйсьці ў школу з лыжамі — прывалок санкі, а стоячы зь імі пры пастраеньні, апраўдваўся, што папросту на лыжах ня ўмее.
* * *
Тады, у дзяцінстве, я выдатна ведаў, што калі б дых перацяла патрэба, дык я не вагаючыся аддаў бы жыцьцё за двух людзей: за свайго дзеда, а таксама за Леніна, калі б той быў жывы.
* * *
Дзед быў добрым дзедам і бацькам. А вось мужам ён быў горш не прыдумаеш: здрады з рознымі жанчынамі ды іншыя збытныя прыкрасьці і непрыемнасьці. Намучыўшыся, бабуля яшчэ ў маладосьці разьвялася зь ім, што ў тыя часы лічылася нечувалым скандальным учынкам. Дзед жа да глыбокай сталасьці — ужо пабраўшыся другім шлюбам — працягваў бурліва ліставацца са шматлікімі каханкамі, дасылаючы ім палкія прызнаньні і сякія-такія грошы. Перад самай сьмерцю дзед сказаў маёй маці: “Алачка, ведаеш, старасьць — такое паскудзтва! І калі хто пачне цьвердзіць што яна, раўнуючы з маладосьцю, мае свае плюсы — плюнь таму чалавеку ў твар”.
* * *
А вось ніжэйшае на адзін абзац выслоўе таксама прагучала незадоўга да сьмерці прамоўцы. Падчас Карыбскага ракетнага крызысу ўсё зямное людзтва, кажучы мэтафарычна, з уласнай ініцыятывы пашыхтавалася скрай Вялікага Каньёну і здранцьвела слухала тлумачэньні сусьветных лідэраў, якія, тыцкаючы пальцамі адзін у аднаго, навыперадкі палка выкрыквалі, зь нядобрай ласкі каго зь іх зараз усё людзтва разам павінна скочыць у бездань. Дык вось тое выслоўе, якое прамовілася неўзабаве пасьля той глябальнай мізансцэны:
"Нашы праблемы створаныя чалавекам і, знакам тым, разьвязаць іх таксама зможа чалавек".
Аўтар — Джон Кенэдзі. Ён прамовіў гэтыя словы студэнтам Вашынгтонскага ўнівэрсытэту за шэсьць месяцаў да ўласнай сьмерці. Ну, я губляюся ў згадках, на якога чалавека намякаў у гэтым выказваньні ананімны Кэнэдзевы сьпічрайтэр: можа быць, на самага вядомага ў сьвеце менчука Лі Гарві Освальда?
* * *
Дзяцінства прамінула ў Менску, ля дзіцячай чыгункі, названай у гонар партызана-падрыўніка работніка чыгуначнага дэпо Канстанціна Заслонава. Не хаваю, катацца па чыгунцы, якая носіць імя чалавека, чыім заняткам сталася рамантаваньне цягнікоў, а потым іх падрываньне, было трывожна.
На той чыгунцы пад наглядам дарослых працавалі дзеці: дзеці-машыністы, дзеці-кандуктар, дзеці-праваднікі, а станцыю атачаў парк культуры і адпачынку імя Чалюскінцаў — такі сабе дзіцячы лес. Згэтуль я зрабіў выснову, што паміж хваінаў парку знойдуцца таксама дзеці-падрыўнікі, якім дарослыя прачыталі кароткі, але зьмястоўны курс бомбабудаваньня і рэйкаразбурэньня.
Недалёк ад дзіцячай чыгункі разьлеглася кінаімпэрыя «Беларусьфільм»: павільёны і шырэзныя пляцы былі проста набіткаваныя вайсковай тэхнікай ваенных часоў. Аднойчы падчас чарговай несанкцыянаванай экскурсіі мне, малому га(лава)рэзу, аднаму з усёй пачэснай хеўры, выпала трапіць у прыхапкі вартаўніка. Я ня быў марудам раўнуючы сваіх сяброў: проста сярод гарматаў, каркасаў танкаў і самалётаў я заўважыў карэту з разьбянымі вокнамі і блазанскай жоўтай фарбоўкай, якая, пэўна, брала ўдзел у здымках якогасьці дзіцячага фільму. І вось замест таго, каб уцякаць ад пагоні, складзенай з пасінелага ад брэху тузіка і пары адтаптаных — халявы па зямлі — кірзавых ботаў, я сшэрх спасярод гэтага трыюмфу бутафорскасьці. Мяне схапілі ды некуды павялі: я валачыўся, сьцяты ў запясьці шурпатай лапай і ахутаны парамі амаль адчувальнай на дотык лаянкі. Але ж мне было на гэта напляваць. Хай забіраюць, хай міліцыя, хай дзіцячая калёнія. Цяпер мне ўжо ўсё роўна, бо ў маіх скронях пульсавала прыкрае адкрыцьцё: «На гэтай кінастудыі здымаюць ня толькі пра вайну, але і пра ўсялякую лухту".
* * *
Нядаўна я наладзіў для сябе самога рэтра-сэанс прагляду сваіх дзіцячых мараў. Гэта неяк спантанна атрымалася: маленькія трагедыі дарослага, вечар і крыклівая адсутнасьць людзей, за якіх ты гатовы вокамгненна аддаць сваё жыцьцё. Паколькі ў дзяцінстве я выкшталтаваў свае ўявы да дасканаласьці, то хутка адшукаў іх у памяці і паставіў на «плэй» улюбёныя сцэны з забойствам на лётнішчы ды выкладаньнем рус'язу ў нью-ёрскай школе. Плёнка там-сям пасьціралася, абрысы маёй сяброўкі адпаведна зь цяперашнімі эталёнамі прыгажосьці зьмяніліся, але збольшага ўсё засталося на месцах. Трохі адстаронена гледзячы даўкае настальжы, я раптам зьвярнуў увагу на адну дэтальку. У апошнія моманты жыцьця мой сябра, амэрыканскі запраданец, быў апрануты ў храбусткі плашч афіцэра СС, які тады мне падаваўся цэрэушным. Але гэта яшчэ трэць бяды, бо абгледзеўшы сцэну ў амэрыканскай школе, раптам заўважыў, што і сам я,
як і маё тадышняе, на ўсё жыцьцё, каханьне таксама апранутыя ў трохі зацяганыя, але вельмі скураныя і вельмі фашыстоўскія мундзіры афіцэраў СС! Вядома ж, у іх сярпастыя малаткі ў пятліцах, толькі што я, спадкаемны бээсэсэрчук, не адрозьню эсэсаўскай вопраткі ад савецкага мундзіру?!
Зразумела, у падставе гэтай аблуды найперш быў эфэктны фасон. Так атрымалася, што ў паваенных фільмах пра вайну, пакуль савецкая і амэрыканская форма часоў Другой сусьветнай заставалася такой, як была раней, фашыстоўская зь фільму ў фільм рабілася ўсё больш моднай ды выкшталцонай. І што самае цікавае — той апгрэйд форме ўчынілі ня немцы (пасьля вайны яны наагул палічылі за лепшае не здымаць фільмаў пра вайну), тут збольшага ўвіхаліся кіношнікі краінаў-пераможцаў: галівудзкія кінастудыі і беларусьфільмаўцы. Камэдныя галіфэ пад нажніцамі спрактыкаваных менскіх і санта-барбарскіх касьцюмэраў спакваля ператвараліся ў штаны-элегантат, а нацыскія арлы, здавалася, сталі выштукоўваць з чыстай плаціны — гэтак яны зіхцелі ў кадры; да таго ж сцэнары парадкаваліся такім ладам, каб кожны другі нямецкі вайсковец апынаўся глянцавана-смаляным эсэсаўцам. Такім чынам, фашыстоўская лёгкая прамысловасьць маіх мрояў проста не хацела адставаць ад сусьветнай моды і з ног да галавы абшывала прывідных пэрсанажаў паводле сучасных стандартаў.
А на парэшту хачу рашуча зазначыць, што асабіста я не вінаваты ў жахах вайны, якая адбылася — слухай сьвет, уважліва — яшчэ да таго, як я нарадзіўся. Пане мой Божа! Я нічога благога не зрабіў і з гэтага ня маю намеру занурвацца ў комплекс уласнай віны ці нешта падобнае. А калі да мяне залішне прычэпяцца, дык я, дарослы зямлянін, скажу настояную на стагодзьдзях і правераную шматсотгадовым досьведам рэпліку: «Fuck you all!/Ды ідзіце вы ўсе!...». Цікава, каго мараць забіваць дзеці цяпер?
