Як даведалася Свабода, многія ўкраінцы транзытам празь Беларусь едуць у краіны Эўразьвязу. Суразмоўца Свабоды Аляксандар дапамагае ў такой эвакуацыі.
Ён нарадзіўся ў адным з украінскіх паселішчаў паблізу мяжы зь Беларусьсю. Ужо некалькі гадоў ён жыве ў Вялікай Брытаніі, Пасьля пачатку вайны вырашыў дапамагчы сваякам і аднавяскоўцам выехаць з паселішча і трапіць у ЭЗ. У выніку наступу арміі РФ вялікая частка памежжа засталася адрэзанай ад іншых рэгіёнаў Украіны, таму адзіны шлях эвакуацыі — празь Беларусь.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Уцекачоў з Украіны ад расейскай агрэсіі ўжо больш за 4 млн чалавек«Калі ўпершыню прапанаваў выехаць у Беларусь, сутыкнуўся з хэйтам»
«Мне ўдалося выйсьці на неабыякавага беларуса, які пагадзіўся забіраць людзей зь мяжы. З паселішчаў — хто сваёй хадой, хто пешшу, хто на машыне, каго падвозяць — дабіраюцца да беларускага пункту пропуску. Часам ідуць пешшу некалькі кілямэтраў. Праходзяць мяжу, і на беларускім баку іх забіраюць валянтэры. Кормяць, даюць начлег, а затым адпраўляюць далей», — апавядае Аляксандар.
Паводле яго, калі ён упершыню напісаў у рэгіянальных пабліках аб’явы з прапановай эвакуацыі ў Беларусь, сутыкнуўся з варожасьцю.
«У камэнтарах пісалі, што гэта немагчыма, што я правакатар, што ў Беларусі людзей возьмуць у закладнікі. Але потым, калі першыя групы пасьпяхова выбраліся і напісалі пра гэта, людзі паверылі, зьявілася шмат ахвочых. Ёсьць і тыя, хто па-ранейшаму ня хоча ехаць у Беларусь, асьцерагаючыся, што яе хутка ўцягнуць у вайну», — кажа Аляксандар.
Украінскія ўцекачы прыбываюць у пункт прыёму на памежным пераходзе ў польскім Красьценка 17 сакавіка 2022
Аляксандар тлумачыць: некаторыя ўкраінцы прынцыпова ня хочуць ехаць у Беларусь з маральных прычын і асьцярогаў за сваю бясьпеку, але іншыя баяцца не беларусаў ці беларускага рэжыму, а таго, што краіна неўзабаве можа апынуцца ў поўнай ізаляцыі, пагоршыцца эканамічнае становішча. Таму імкнуцца выяжджаць у ЭЗ:
«Спачатку валянтэры адпраўлялі людзей цягніком да Берасьця, а адтуль аўтобусам да Варшавы. Але рэйсавыя аўтобусы ходзяць рэдка, да таго ж у многіх украінцаў праблемы з дакумэнтамі — яны пратэрмінаваныя ці няма замежных пашпартоў. Таму час на мяжы зацягваецца. І мы вырашылі наймаць аўтобусы, каб кіроўцы маглі пачакаць усіх, каго афармляюць. Два поўныя аўтобусы ўжо пасьпяхова даехалі да Варшавы — гэта каля 60 чалавек. Многія дабіраюцца да ЭЗ самі, на сваіх машынах або рэйсавымі аўтобусамі. Дарэчы, беларускія памежнікі ніякіх перашкодаў ня чыняць — ні пры ўезьдзе ў Беларусь, ні пры выезьдзе. Польскія памежнікі таксама ўсіх прымаюць, нягледзячы на праблемы з дакумэнтамі, але афармленьне можа займаць дзьве-тры гадзіны».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: ААН зацьвердзіла склад незалежнай камісіі, якая зоймецца расьсьледаваньнем расейскіх ваенных злачынстваў ва ЎкраінеВалянтэры зьбіраюць рэчы першай неабходнасці і перадаюць празь мяжу
Пры эвакуацыі з Украіны ў Беларусь Аляксандр раіць выбіраць лякальныя пешыя пункты пропуску, бо каля аўтамабільных пунктаў часта разьмешчаны расейскія блёкпасты, празь іх рухаецца тэхніка, вайскоўцы могуць абшукваць машыны. У той жа час ён ня ведае выпадкаў, каб тых, хто эвакуаваўся ў Беларусь, абстрэльвалі або перашкаджалі выезду.
Шыльда каля цэнтра часовага разьмяшчэньня людзей, якія ўцякаюць ад расейскага ўварваньня ва Ўкраіну. Каркава, Польшча, 10 сакавіка 2022
Беларускія валянтэры, якія забіраюць украінцаў зь мяжы, прывозяць дапамогу тым, хто застаецца ў адрэзаных ад транспартнага злучэньня паселішчах. Аляксандар кажа, што прадуктаў у людзей больш-менш хапае: у многіх свае гаспадаркі, прывозяць харчаваньне і фэрмэры. Але няма лекаў, сродкаў гігіены, у тым ліку падгузкаў, дзіцячага харчаваньня. Таму такія рэчы першай неабходнасьці беларусы зьбіраюць і перадаюць праз пункт пропуску ўкраінскім валянтэрам. Праблема яшчэ і ў тым, што з прычыны перабояў з інтэрнэтам і электрычнасьцю не працуюць банкаматы, тэрміналы, таму зьняць наяўныя грошы ці заплаціць карткай часта немагчыма.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Намесьніца дзяржсакратара ЗША: у вайне ва Ўкраіне забітыя больш за 10 тысяч расейскіх вайскоўцаў. Расейскі бок кажа пра 1351 загінулага«Выбухі мы пастаянна чулі, але ўжо перасталі баяцца»
Сям’я 39-гадовай Тацяны змагла выехаць з памежнага ўкраінскага гораду ў Беларусь. Жанчыне разам з дочкамі-школьніцамі ўдалося дабрацца да мяжы, частку шляху давялося ісьці пешшу.
«У мяне была стабільная праца з добрым заробкам. Старэйшая дачка вучылася ў 11 клясе і марыла аб выпускным вечары. Яна ўжо рэпэтавала вальс, мы замовілі ёй сукенку, яна вельмі чакала выпускнога, каб станцаваць у гэтай сукенцы. Але раніцай 24 лютага мы прачнуліся ад выбухаў. Я раней ніколі ня чула выбухаў і падумала з надзеяй — мо гэта проста пярун? Бо мы не ўспрымалі ўсурʼёз размовы пра вайну, абсалютна ў яе ня верылі», — апавядае Тацьцяна.
Калі яна адкрыла сацыяльныя сеткі і ўсё зразумела, пачалася паніка.
«Пры дзецях трымалася, але зайшла ў ванны пакой і расплакалася. Жыцьцё разбурана — што будзе далей? У першую паветраную трывогу было вельмі страшна. Увесь час ляцелі самалёты з боку Беларусі — але не на нас, далей. Яны кідалі бомбы і вярталіся назад. Выбухі мы пастаянна чулі, але ўжо перасталі баяцца», — працягвае Тацяна.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: На які мір гатовая Ўкраіна? Тлумачэньне экспэртаўЯна апавядае, што ў першы ж дзень зьявіліся чэргі ў крамы, да банкаматаў. Мука, дрожджы, соль, цукар, мяса — гэтага у крамах не было ўжо на другі дзень вайны. Чырвоная ікра, аліўкі, прысмакі яшчэ заставаліся ў продажы каля тыдня, а праз два тыдні крамы зачыніліся.
«На пяць дзён прапала электрычнасьць. Варылі ў рондлях на мангалах на вуліцы. Людзі выходзілі ўсюды ў дварах, разводзілі вогнішчы, абʼядноўваліся, на некалькі семʼяў гатавалі, ваду на вогнішчах кіпяцілі. Тэлефоны зараджалі ад генэратараў і сонечных батарэяў», — кажа жанчына.
У горад з суседніх вёсак фэрмэры сталі прывозіць бульбу, малако, пазьней нават ялавічыну. Праблемы зь недахопам лекаў стараліся вырашаць валянтэры. Не было хлеба — мужчыны зрабілі млын, у суседніх вёсках куплялі збожжа, людзі самі вырошчвалі дрожджы, пяклі хлеб. Па яго выстройваліся вялізныя чэргі, куды запісваліся да 700 чалавек.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Чым займаецца войска Беларусі, пакуль зь яе тэрыторыі абстрэльваюць Украіну«Маральна нам было цяжка тут заставацца»
«Да ўсяго прывыкаеш — здавалася ўжо, і так жыць можна, — кажа Тацяна. — На сырэны амаль перасталі рэагаваць — ведалі, што ляцяць не на нас. Але потым загучалі сырэны, якія папярэджвалі не пра паветраную трывогу, а пра артылерыйскі ўдар. Зноў сталі хавацца па склепах. Вырашылі, што трэба выяжджаць, але ня ведалі як. І раптам нам скінулі кантакт чалавека, які дапамагае з выездам у Беларусь. Трэба было знайсьці 10 літраў саляркі, якой даўно ў горадзе няма. Але цудам знайшлі, пад грукат выбухаў зьбіраліся. Зьмірыліся з тым, што па дарозе можам стаць „мясам“. Блёкпост нашай тэрабароны праехалі, нас спакойна прапусцілі, і мы шчасьліва дабраліся да беларускай мяжы. Частку шляху ішлі пешшу, на беларускім баку нас забралі знаёмыя, якія прыехалі раней. Нас прытулілі вернікі, адкрылі лядоўню, сказалі браць, што захочам. Я зарыдала, калі мае дзеці ўбачылі нармальную ежу: „Мама, тут сыр, пяльмені, хлеб!“ Бо ў нас было вельмі беднае харчаваньне».
Знаёмыя Тацяны засталіся ў Беларусі ў сваякоў, а сама яна вырашыла ехаць далей і празь Менск дабралася ў адну з балтыйскіх краін, дзе ўцекачоў расьсялілі ў доме адпачынку:
«Людзі ў Беларусі, якія нас прымалі, дапамагалі, былі вельмі гасціньнымі, адэкватнымі, дзякуй ім вялікі. Але маральна нам было цяжка тут заставацца. Што да простых беларусаў, то ніякай нянавісьці да іх я ад сваіх знаёмых украінцаў ні разу не адчула».
Тацяна спадзяецца, што зможа вярнуцца ў родны горад — яна трымае сувязь з тымі, хто застаўся там, і чакае заканчэньня вайны.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Грузілі ў аўтобусы і вывозілі». Улады Ўкраіны расказалі аб прымусовай эвакуацыі ўкраінцаў у Беларусь і РасеюВайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.