Дыпляматычная вайна

У чым сэнс амэрыканскага рашэньня пакінуць свайго пасла ў Менску? Якой будзе рэакцыя Эўразьвязу і Расеі на канфлікт паміж Менскам і Вашынгтонам? Якія наступствы будзе мець гэты канфлікт для ўнутранай і зьнешняй палітыкі Беларусі?

Над гэтымі пытаньнямі ў “Праскім акцэнце” разважаюць: аглядальнік расейскага часопісу “The New Times” Вадзім Дубноў, рэдактар аналітычнага бюлетэню кампаніі БелаПАН Аляксандар Класкоўскі і дырэктар Беларускага інстытуту стратэгічных дасьледваньняў Віталь Сіліцкі.

Дракахруст: “У гэтую пятніцу беларускія ўлады прынялі рашэньне адклікаць пасла Беларусі ў ЗША Міхаіла Хвастова з Вашынгтону ў Менск па кансультацыі, адначасна, паслу ЗША ў Беларусі Карэн Ст’юарт было рэкамэндавана паехаць у Вашынгтон па кансультацыі са сваім урадам.

Напрыканцы мінулага году Аляксандар Лукашэнка заявіў : “Яна (пасол) будзе вышпурнутая першай. Ходзіць па апазыцыйных тусоўках і заяўляе аб магчымасьці ўвядзеньня эканамічных санкцый, “падаграваючы” сытуацыю. Хай амэрыканскі пасол займаецца сваімі праблемамі, бо датэрмінова можа пакінуць сваю пасаду”.

Лукашэнка тады, 30 сьнежня, патлумачыў, што Карэн Ст’юарт можа быць высланая з краіны, калі ЗША ўвядуць санкцыі адносна Беларусі. Між тым, санкцыі былі ўведзеныя за паўтара месяца да гэтага, 13 лістапада, уведзеныя адносна канцэрну “Белнафтахім”, які забясьпечваў ільвіную долю беларускага экспарту ў Злучаныя Штаты.

30 лютага падчас сустрэчы з паслом Нямеччыны Лукашэнка ізноў прыгадаў “кепскія” паводзіны амэрыканскага пасла, якая, тым ня менш, заставалася ў краіне.

Нарэшце, 6 сакавіка міністэрства фінансаў ЗША патлумачыла санкцыі, уведзеныя ў лістападзе 2007 году адносна "Белнафтахіму".

І літаральна на наступны дзень МЗС агучыў сваё рашэньне адклікаць беларускага пасла і рэкамэндацыю паслу ЗША адправіцца ў Вашынгтон па кансультацыі.

У якасьці матыву МЗС спаслаўся на дадатковыя санкцыі, уведзеныя адносна “Белнафтахіму”. Але ці азначае тлумачэньне мінфіну ЗША гэтыя самыя дадатковыя санкцыі? Дык што ж стала прычынай рашэньня беларускіх уладаў: новыя санкцыі ці гэта адказ на леташняе, чатырохмесячнай даўніны амэрыканскае рашэньне аб санкцыях? Спадар Класкоўскі, які Ваш адказ?”

Класкоўскі: "На сёньняшні дзень сытуацыя выглядае так, што Вашынгтон ужыў пашыральную трактоўку тых эканамічных захадаў, якія былі зробленыя летась у лістападзе. Калі тады санкцыі тычыліся некалькіх прадстаўніцтваў канцэрну "Белнафтахім", то цяпер пад удар могуць падпасьці многія прадпрыемствы, якія так ці інакш зь ім зьнітаваныя.

Варта падкрэсьліць, што ў гэтай гісторыю з санкцыямі мы маем чыстую палітыку, толькі ў эканамічнай абгортцы. Я мяркую, што Вашынгтон пашырыў санкцыі, не паразумеўшыся ў нейкіх палітычных пытаньнях, а больш канкрэтна – у пытаньні вызваленьня тых, каго Захад лічыць палітзьняволенымі.

Зразумела, гэта балючы ўдар і ў эканамічным сэнсе, хаця простым сьмяротным цяжка меркаваць, якія тут маштабы. Хоць нашу эканоміку называюць "народнай гаспадаркай", народ пра яе стан мала што ведае, вось летась прадалі VELCOM, дык доўга ня ведалі, каму і за колькі. Мы ня ведаем, якія схемы супрацы афіцыйнага Менску, у тым ліку і праз "Белнафтахім", з Вэнэсуэлай, з Чавэсам.

Таму гэта можа быць балючы ўдар па пэўных беларускіх структурах і пэўных асобах, таму ў гэтай рэакцыі такі вялікі эмацыйны складнік. Плюс складнік псыхалягічны: сказаўшы "а", трэба было казаць "б". Бо калі ён моцны лідэр, кажучы на слэнгу "круты мэн", дык трэба трымаць сваё слова. Калі абяцана было "вышпурнуць", то абяцаньне ў пэўнай ступені рэалізуецца. Хаця кропкі над “і” яшчэ не расстаўленыя, бо падаецца, што Вашынгтон не сьпяшаецца адклікаць свайго пасла".

Дракахруст: "Віталь Сіліцкі, а на Ваш погляд, у чым тут прычына: ці ў тым, што ЗША сапраўды ўвялі новыя, дадатковыя санкцыі, ці насамрэч ніякіх асаблівых новых санкцый няма, а ёсьць проста зьмена агульна-палітычнай сытуацыі, у якой Менск палічыў, што пагрозу можна і варта зрэалізаваць?"

Сіліцкі: "Тут ёсьць тэхнічны і фактычны бок. З чыста тэхнічна боку тое, што адбылося – гэта што амэрыканцам спатрэбілася 4 месяцы, каб зразумець, што такое "Белнафтахім", і яны выдалі новае тлумачэньне.

Зь іншага боку было зразумела, што пашырэньне санкцый можа адбыцца (наш Беларускі інстытут стратэгічных дасьледваньняў даваў такі прагноз яшчэ ў сьнежні), гэта прадбачылася і беларускімі ўладамі, і незалежна ад таго, чым гэта было з тэхнічнага пункту гледжаньня з амэрыканскага боку, беларускі бок успрымае гэта акурат як пашырэньне санкцый.

Тут дзьве цікавыя акалічнасьці: першая – гэта вядомая тэлефонная размова паміж Аляксандрам Лукашэнкам і Ўладзімірам Пуціным наконт "адносінаў Беларусі з асобнымі заходнімі дзяржавамі", якая адбылася за дзень да дыпляматычнага дэмаршу беларускага МЗС і за дзень да падпісаньня дамовы з Эўракамісіяй. І другі момант – якраз падпісаньне гэтай дамовы, што можа сьведчыць пра дзьве рэчы: што не адбываецца належнай каардынацыі палітыкі адносна Беларусі паміж ЗША і Эўразьвязам, а беларуская палітыка адносна Захаду цалкам каардынуецца з Расеяй. Мне здаецца, што замарожваньне рахункаў "Белнафтахіму" закранае ня толькі беларускія, але і расейскія інтарэсы, але мы аб гэтым мала што ведаем."

Дракахруст: "Вадзім Дубноў, а які Ваш погляд – у чым прычыны, у чым крыніцы гэтага беларускага рашэньня? Вось Віталь зараз сказаў пра тое, што магчыма ўся гэтыя дыпляматычная вайна Менску і Вашынгтону аркеструецца з Масквы. На Ваш погляд, гэта так і ёсьць, гэта так і можа быць?"

Дубноў: "Не, я мяркую, усё адбываецца традыцыйна, і ініцыятыва ў дадзеным выпадку ў руках у Лукашэнкі. Лукашэнка, як ніхто, умее выкарыстаць момант, каб прапанаваць сябе ў якасьці трэцяга боку ў канфлікце паміж Расеяй і Захадам, а канкрэтна – паміж Расеяй і Злучанымі Штатамі.

Даўно заўважана, што самыя рашучыя крокі, самыя нечаканыя рашэньні Лукашэнка прымае ў стане асабістай крыўды. Безумоўна, санкцыі, якія абвясьціў Вашынгтон, яго пакрыўдзілі асабіста, ён шмат што ўспрымае праз прызму асабістага, але даволі хутка канвэртуе гэта ў палітычныя рашэньні. І тут трэба было проста дачакацца моманту. А зараз момант проста ідэальны.

Па-першае, Лукашэнка заўсёды спрабаваў падыходзіць па-рознаму да Эўропы і Амэрыкі, і зараз мы бачым проста апагей гэтай палітыкі: у той момант, калі Лукашэнка абвяшчае пра лібэралізацыю эканамічнага рэжыму, ідзе на яўную спробу пацяпленьня зь Эўропай, адбываецца такі рэзкі ўдар па Вашынгтону. Тут усё зразумела.

Значна цікавей тое, што адбываецца на расейскім фронце. У Расеі наступаюць некалькі месяцаў палітычнага бясчасься, перадачы спраў, вызначэньне, хто і кім будзе кіраваць, і ў гэтай сытуацыі Лукашэнка абвяшчае Мядзьведзеву, што ёсьць вось такая Беларусь. У Масквы кепскія адносіны з Вашынгтонам, і яны не зьбіраюцца паляпшацца ў бліжэйшы час, і тут Лукашэнка нібыта гуляе ў пас.

Але зь іншага боку Мядзьведзеў, мяркую, яшчэ сам дакладна ня вызначыў сваю зьнешнепалітычную лінію, і да таго моманту, як яна будзе сфармуляваная, Лукашэнка прад'яўляе свае ідэі па выступленьні адзіным фронтам. І ў такой сытуацыі Маскве, здаецца, і сапраўды нічога не застаецца, як толькі фармальна падтрымліваць Лукашэнку і не прыгадаваць доўгі час аб двухбаковых супярэчнасьцях. Што мае зараз для Лукашэнкі і практычнае значэньне".

Дракахруст: “А зараз я прапаную вам прааналізаваць рэакцыю на рашэньне і прапанову беларускіх уладаў амэрыканскага боку. Прэсавы сакратар Дзярждэпартамэнту Томас Кэйсі напачатку заявіў: “Калі ім непатрэбны наш пасол, то яна зьедзе. Яны заявілі, што адклікаюць свайго пасла – гэта вельмі добра, паколькі іх паслу мы не былі б надта рады”.

Але праз пэўны час той жа Томас Кэйсі паведаміў, што пасол Ст’юарт праігнаруе рэкамэндацыі беларускага МЗС і застанецца ў Менску: “Яна будзе заставацца ў Менску, пакуль мы будзем працягваць вывучаць сытуацыю”, – сказаў прадстаўнік Дзярждэпартамэнту. Ён падкрэсьліў, што пасол не была выслана з краіны і не атрымала афіцыйнай прапановы пакінуць Беларусь.

Як бы вы маглі патлумачыць сэнс гэтага амэрыканскага рашэньня, ці можна зь яго зрабіць выснову наконт таго, якую лінію абяруць Злучаныя Штаты ў адказ на крок беларускіх уладаў? Віталь Сіліцкі”.

Сіліцкі: "Юры, маленькая заўвага наконт Вашага пытаньня Вадзіму. Я казаў, што палітыка была "скаардынаваная з Расеяй", гэта ня тое самае, што палітыка была "аркестраваная з Масквы", як маю думку сфармулявалі Вы. Я ня ўпэўнены, што Ваша інтэрпрэтацыя маіх словаў была правільнай.

Цяпер па Вашым апошнім пытаньні. Што тычыцца санкцый адносна Беларусі, то амэрыканцы ні з кім іх не ўзгадняюць і не зьбіраюцца ўзгадняць. Гэта было іх сувэрэннае рашэньне, якое нават не было зьвязанае з сытуацыяй з правамі чалавека ці з дэмакратыяй у Беларусі, там былі і дадатковыя матывы.

Фактычна, гэтыя санкцыі былі напачатку праанансаваныя, беларускі бок падрыхтаваўся да іх, шэраг фінансавых пытаньняў быў вырашаны і наступствы санкцыяў былі мінімізаваныя за выключэньнем тых рэчаў, пра якія мы ня ведаем і ў якіх разьлікі ў далярах былі патрэбныя.

Што тычыцца палітыкі ЗША, то відавочна, што яна ня мела таго эфэкту, які павінна была б мець. Больш таго – дакладна вядома, што Эўразьвяз ніколі не далучыцца да гэтых санкцыяў. А без далучэньня да іх ЭЗ гэтыя санкцыі вялікага эфэкту ня маюць, разьлікі па многіх таварных групах ужо пераведзеныя ў эўра, вось і ўсё. А што тут можна зрабіць? Блякаваць транспарты, якія вязуць беларускія калійныя солі за мяжу? Ну гэта ж глупства. Застаецца толькі абмяжоўваць тыя кампаніі, якія вядуць бізнэс адначасна зь "Белнафтахімам" і з ЗША.

І што ў выніку адбылося? ЗША засталіся ў пэўнай ізаляцыі на Захадзе, а ўплыў Эўразьвязу значна павялічыўся. Калі зараз разьлікі "Белнафтахіму" ідуць у эўра, здароўе беларускай эканомікі больш залежыць ад ЭЗ".

Дракахруст: "Вадзім, а як бы Вы патлумачылі гэты "двухкрокавы" амэрыканскі адказ: спачатку – гатоўнасьць адклікаць пасла, потым – заява, што пасол застаецца?"

Дубноў: "Тут ёсьць пэўная супярэчнасьць паміж сымбалічнай і рэальнай палітыкай, зь якой сутыкнуўся сам Вашынгтон. Самае рашэньне аб санкцыях мела, на мой погляд, бюракратычны характар, гэта сыгнал Лукашэнку, што яго рэжым залічаны ў лік тых рэжымаў, зь якімі ня хочацца мець справу.

Нейкія падводныя плыні ў мяне ня надта атрымліваецца знайсьці, можна, зразумела, шукаць і вэнэсуэльскі сьлед, можна ўбачыць у гэтым сыгнал Расеі, якая хацела бы купіць прадпрыемствы беларускага нафтахіму. Але мне здаецца, што ўсё гэта не зьяўляецца рэальнымі прычынамі і што гэтае рашэньне было чыста сымбалічным, тым больш, што і паводле часу яно ня супадае ні зь якімі рытмамі, ці то ў размовах аб дэмакратыі, ці то ў адносінах з Расеяй і Беларусьсю.

А зараз Лукашэнка выдатна гэта выкарыстаў, ён дачакаўся моманту, ён нанёс свой удар, і Вашынгтону давялося прымаць канкрэтнае рашэньне. Яго рашэньне мне таксама зразумелае, бо самая формула дастаткова экзатычная – прапанаваць паслу зьехаць па кансультацыі. А па шчырасьці, ніколі яшчэ такога ня чуў. І амэрыканцы гэта праігнаравалі, што і натуральна: а чаму, уласна кажучы, Дзярждэп павінен слухаць Лукашэнку? І ў гэтым сэнсе пакінуць пасла было самым простым і ў гэтым сэнсе лягічным".

Класкоўскі: "Умоўна кажучы, беларускі бок зрабіў ход е2-е4 і здавалася, што будзе сымэтрычны адказ е7-е5, будзе адкліканы амэрыканскі пасол. Але тады быў бы замарожаны дыялёг. Тут Вадзім дарэчы сказаў пра сымбалічны і рэальны аспэкты праблемы. Магчыма, Вашынгтону не падабаюцца хаўрусы Менску з Каракасам. Але гэта ня будзе наўпрост сказана, а будуць казаць, напрыклад, пра пытаньне палітвязьняў. І магчыма, што зараз калізія разгортваецца ў сувязі з тым, што кропка тут, насуперак дэклярацыям беларускага кіраўніка, яшчэ не пастаўленая.

Калі казаць гранічна канкрэтна, ўсё упіраецца ў праблему Казуліна. Я мяркую, што для афіцыйнага Менску гэта зараз занадта вялікая саступка. Зь іншага боку, Вашынгтон таксама ідзе на прынцып.

Таму ў дадзеным выпадку ўсё магло схліснуцца на пытаньні аб поўным вызваленьні палітычных вязьняў, і тое, што пасол Амэрыкі застаецца ў Менску, гэта з аднаго боку своеасаблівая правакацыя: маўляў, пакажыце, ці хопіць у вас духу выслаць пасла. Зь іншага боку, магчымасьці Амэрыкі таксама ўсё ж абмежаваныя, і яна ня можа перагінаць кій, яна вымушаная азірацца і на Маскву ў гэтым пытаньні, ёсьць і яшчэ іншыя чыньнікі.

Карацей, застаецца яшчэ прастора для дыялёгу, і магчыма, як гэта ні парадаксальна, гэта крызыс можа падштурхнуць гэты дыялёг і вывесьці яго на новы ўзровень".

Дракахруст: “Прадстаўнік ураду ЗША Гордан Джондра назваў беларускія дзеяньні неапраўданымі і заявіў, што яны “яшчэ ў большай ступені ізалююць Беларусь ад Эўропы і астатняга сьвету”. Вось якраз наконт Эўропы і, у прыватнасьці, Эўразьвязу: якой, на Вашую думку, будзе пазыцыя Эўрапейскага зьвязу ў гэтым, на першы погляд, двухбаковым канфлікце? Варта адзначыць, што дыпляматычную вайну з ЗША Менск пачаў літаральна ў той дзень, калі ў Брусэлі было падпісанае доўгачаканае пагадненьне аб адкрыцьці ў Менску прадстаўніцтва Эўракамісіі. Ці можна ўявіць сабе ў гэтай сытуацыі, што ўсе краіны Эўразьвязу адклічуць сваіх паслоў зь Менску ці нейкім іншым чынам прадэманструюць сваю салідарнасьць са сваім амэрыканскім саюзьнікам у гэтым крызысе? Аляксандар, як Вы лічыце?"

Класкоўскі: "Брусэль апынуўся ў сваеасаблівай мяккай пастцы. Сапраўды, невыпадкова, што ў Менску дачакаліся падпісаньня дамовы аб адкрыцьці офісу Эўракамісіі, і адразу быў зроблены гэты дэмарш супраць Амэрыкі. Палітыка Эўропы ў беларускім пытаньні больш мяккая і, скажам наўпрост, больш непасьлядоўная, бо вялікі эканамічны, прагматычны інтарэс.

Адзін з апошніх яскравых прыкладаў – патаемныя перамовы нямецкага пасла Вайса зь беларускім кіраўніком наконт вызваленьня Казуліна. Гэта сьведчыць пра тое, што Эўропа больш выкарыстоўвае прынцыпы Realpolitik у беларускім пытаньні. Гэта ў беларускім кіраўніцтве разумеюць і будуць імкнуцца ўбіць клін паміж Эўропай і Амэрыкай.

Адразу па сьвежых сьлядах гэтага канфлікту прадстаўнікі беларускага боку спадары Чаргінец і Гайдукевіч менавіта так і заявілі, маўляў, Штаты хочуць перашкодзіць наладжваньню дыялёгу Беларусі з Эўразьвязам".

Дракахруст: "Вадзім, а як Вы лічыце, з улікам таго "танга", як гэта зараз часам называюць, якое Эўразьвяз зараз спрабуе танчыць зь Менскам, ці магчыма, што ва ўмовах дыпляматычнай вайны паміж Менскам і Вашынгтонам гэтыя "танга" будуць адкінутыя ўбок, і Эўропа ўстане на бок ЗША?"

Дубноў: "Пры ўсёй павазе да Беларусі, гэта ня тая нагода, па якой могуць абвастрыць свае супярэчнасьці ці праверыць сваё саюзьніцтва Эўропа і Злучаныя Штаты. І таму я лічу, што Брусэль наўрад ці будзе прыслухоўвацца да Вашынгтону. Ён прыме да ведама гэтую сытуацыю, але ня больш таго.

Брусэль вылічыў сваю новую лінію, правільная яна ці не, ён будзе разьбірацца пазьней, але разьбірацца не ў залежнасьці ад амэрыканцаў. І я мяркую, што гэты вэктар лёгкага ўяўнага пацяпленьня зь Менскам будзе працягвацца.

І другое, значна больш значнае. Зараз Эўропа, Эўразьвяз, АБСЭ перажываюць крызіс свайго стаўленьня да постсавецкай прасторы. Тое, што адбылося ў Грузіі і Армэніі, тая пастка, у якую патрапілі назіральнікі АБСЭ на выбарах у гэтых краінах, гаворыць пра тое, што зараз адбываецца перагляд звыклых пазыцый, і Эўразьвяз, мяркую, будзе наагул крыху дыстанцыявацца ад тых праблем, якія на гэтай прасторы лічацца глябальнымі: Захад – Усход, НАТО – ня НАТО і г.д. Эўразьвяз, я мяркую, зараз будзе наагул зьніжаць узровень палемікі з Расеяй з-за постсавецкай прасторы, і ў межах гэтага дыстанцыянаваньня якраз і будзе адбывацца збліжэньне зь Беларусьсю".

Сіліцкі: "Гэтая дыпляматычная вайна паказвае, што ў рэальнасьці ў Брусэля больш мэханізмаў узьдзеяньня на Менск, чым у Вашынгтону. Таму першае, што адбудзецца, гэта ў заходнім тандэме падвысіцца роля Эўразьвязу, бо пайшоўшы на такі крок, на такія санкцыі, калі гэтыя санкцыі не спрацоўваюць, мэханізмаў уплыву на сытуацыю ў амэрыканскага боку застаецца зусім няшмат.

Калі беларускі бок адаптуецца да тых нэгатыўных наступстваў, да якіх прывядуць гэтыя санкцыі, далей ужо ціснуць на нейкія кропкі няма дзе. І, дарэчы, мне таксама цікава ў гэтай сытуацыі, што і Менск у гэтай сытуацыі імкнецца мінімізаваць наступствы, і пагрозы выйсьці з АБСЭ – з той жа опэры, таму што АБСЭ – гэта той інстытут, які зьвязвае ЗША, Эўразьвяз і постсавецкую прастору. У мяне ўзьнікла падазрэньне, ці ня выкліканыя гэтая заявы чыімсьці памкненьнем разваліць АБСЭ чужымі рукамі.

Як ні дзіўна, у ЭЗ у гэтай сытуацыі зьяўляюцца новыя магчымасьці адносна Беларусі, іншая справа, як ён іх зрэалізуе. Бо зараз гэта галоўны зьнешнепалітычны гулец зь Беларусьсю з заходняга боку".

Дракахруст: "Якім будзе рэха гэтага дыпляматычнага канфлікту ў зьнешняй і ўнутранай палітыцы Беларусі? Як Менск уяўляе сабе завяршэньне гэтай дыпляматычнай вайны? Магчыма, пасол урэшце зьедзе, і што далей?

І яшчэ – вось тая кволая, непасьлядоўная, але ўсё ж такі пэўная лібэралізацыя працягнецца, ці замаразкі ў адносінах з ЗША будуць спалучацца з замаразкамі і на ўнутраным фронце?"

Сіліцкі: "Калегі зьвярнулі ўвагу, што пасла ўсё ж ня вышпурнулі, толькі папрасілі зьехаць. Абвастраць сытуацыю для беларускага боку – гэта значыць, ствараць умовы для таго, каб узгодненая палітыка ЗША і ЭЗ усё ж такі ўзьнікла. Вось калі пасла вышпурнуць, тады ўзьнікае пытаньне пра салідарнасьць. Афіцыйны Менск, мне здаецца, не зацікаўлены ў тым, каб пайсьці на надта рэзкія захады”.

Дракахруст: “Беларускі палітоляг Андрэй Фёдараў выказаў вэрсію, паводле якой ЗША і ЭЗ гуляюць з Беларусьсю ў злога і добрага сьледчых. Ёсьць суворыя Злучаныя Штаты, якія санкцыі прымаюць, Менск ад іх адбіваецца, але адбіваючыся, навязвае нейкія адносіны з Эўропай і ў пэўным сэнсе робіцца залежным ад яе".

Дубноў: "Я ня думаю, што ёсьць нейкая прадуманая ўзгодненая тактыка паміж Эўропай і ЗША. Яшчэ раз паўтару: Беларусь не зьяўляецца ні для ЗША, ні для ЭЗ праблемай №1. Уся гульня Лукашэнкі палягае ў тым, што ён спрабуе зрабіць сябе прынцыповай праблемай для ўсіх. Ня думаю, што гэта атрымаецца.

Рэсурс пагаршэньня адносінаў Беларусі са Злучанымі Штатамі ня вычарпаны. Ня выключана, што пасол праз пэўны час ўсё ж такі ўедзе. На мой погляд, Масква зацікаўленая ў тым, каб пазыцыя Менску адносна Вашынгтону была б крыху больш мяккай, бо зараз Маскве ну зусім не да Беларусі, вось толькі гэтага ёй і не хапае, і эскапады Лукашэнкі ёй зусім недарэчы.

Я мяркую, што Лукашэнка будзе выкарыстоўваць рэсурс пагаршэньня адносінаў да пэўнай ступені, да часовага зьніжэньня ўзроўню дыпляматычнага прадстаўніцтва. Такое ўжо ня раз здаралася. Некалькі месяцаў, магчыма, паўгады, магчыма, год Беларусь будзе знаходзіцца ў вельмі халодных адносінах з Вашынгтонам, што ня будзе мець сур’ёзнага ўплыву ні на ўнутрыпалітычную, ні на зьнешнепалітычную сытуацыю.

Калі Лукашэнка здолее навязаць адносіны з Эўропай, а здаецца, што Эўропа ня пойдзе на зьніжэньне ўзроўню сваіх адносінаў зь Беларусьсю з-за амэрыканцаў, то ён дастаткова вольны ў тым, каб працягваць цяперашні вэктар рытуальнай лібэралізацыі, рытуальных усьмешак з Эўропай, рытуальнай жорсткасьці з Вашынгтонам, і пасьля афармленьня палітыкі новага расейскага кіраўніцтва адносна Захаду будзе зафіксаваны той патрэбны ўзровень холаду адносінаў паміж Масквой і Вашынгтонам. І тады Лукашэнка, зыходзячы з гэтага, і будзе выбудоўваць далейшую лінію паводзінаў".

Класкоўскі: "Што тычыцца ўнутранай палітыкі, то з гэтай сытуацыі будзе выціснуты максымальны піяр-эфэкт. Ёсьць падноўлены вобраз ворага, на яго можна сьпісаць і эканамічныя цяжкасьці. Такія ноткі ўжо гучалі на нядаўняй калегіі МЗС, калі міністар Мартынаў усяляк падкрэсьліваў ролю заходніх санкцый у адмоўным сальда зьнешняга гандлю Беларусі. Хаця, на думку экспэртаў, вызначальным чыньнікам тут была зьмена ўмоваў гандлю з Расеяй.

Вэрсія пра тое, што дыпляматычны канфлікт Менску і Вашынгтону арганізаваны "рукой Масквы", малаімаверная. Нейкія перамовы і кансультацыі маглі быць, але хутчэй менавіта Менск скарыстоўвае ў сваіх інтарэсах кантэкст вялікага супрацьстаяньня паміж Масквой і Вашынгтонам у пытаньні СПА, у косаўскім пытаньні і г.д. І зараз сапраўды вельмі выгадны момант, каб уплішчыцца ў гэты кантэкст і атрымаць свае дывідэнды: збольшага піяраўскія, але магчыма і матэрыяльныя.

Калі ж глядзець у пэрспэктыву, то вялікай эскаляцыі гэтага канфлікту ня будзе, і раней ці пазьней, празь нейкі час, атрымаўшы гэтыя дывідэнды, Менск вернецца да альгарытму паляпшэньня адносінаў. Дарэчы, цікава, што прадстаўнікі беларускага МЗС у прыгаданым дэмаршы заяўлялі, што ЗША парушылі альгарытм нармалізацыі дачыненьняў. У перакладзе на звычайную мову гэта азначае, што на думку афіцыйнага Менску Амэрыка зашмат хоча.

Як гэта ні цынічна гучыць, я мяркую, што адбудзецца вяртаньне да палітычнага гандлю, ізноў будзе гаворка пра вызваленьне палітычных вязьняў і г.д. Бо Беларусь на сёньня зьяўляецца дастаткова моцным арэшкам, магчымасьці Амэрыкі ў сэнсе ціску таксама абмежаваныя. У гэтай сытуацыі неяк інакш пачынаеш успрымаць парадаксальнае выказваньне Лукашэнкі, якое прагучала ў інтэрвію тэлеканалу “Russia Today” і агенцтву “РИА-Новости”, маўляў, "Расея зьяўляецца галоўным чыньнікам нашага сувэрэнітэту". Сапраўды, пад расейскім парасонам можна зрабіць такі выпад, а па вялікім рахунку – гэта працяг рызыкоўнай палітыкі балянсаваньня паміж Усходам і Захадам".